نوآوری نظام‌یافته و تحقیق و توسعه بانک‌ها
نوآوری نظام‌یافته و تحقیق و توسعه بانک‌ها
مقدمه
در دنیای امروزی آنچه موفقیت و یا شکست یک سازمان را رقم می زند، نحوه تعریف آن سازمان از " تحقیق و توسعه" است. چرا که یک سازمان می‌تواند با شیوه‌ای تکمیلی و مشارکتی، در امر تحقیق و توسعه بر فناوری‌هایی سرمایه‌گذاری کند که جای نسل قبلی فناوری مورد استفاده را می‌گیرند. در این شیوه، پیشرفت‌های فنی از چندین حوزه فناوری که سابقاً از هم جدا بوده‌ا‌ند با هم ترکیب شده و به ساخت فرآورده‌ای می‌انجامند که بازارها را متحول می‌سازد. برای مثال، از پیوند بانکداری و IT، بانکداری الکترونیک بوجود آمد و این به پیدایش سیستم اینترنت بانک انجامید.
معمولا" زمانی که بحث از برنامه‌های تحقیقاتی مشترک به میان می‌آید، بسیاری ترجیح می‌دهند که فقط با هم‌رشته‌های خود مشارکت داشته باشند؛ اما مشارکت تکنولوژیک، علوم گوناگون را به همکاری تحقیقاتی هدفمند فرا می‌خواند. اصل " یک سازمان – یک فناوری" مدتهاست که منسوخ شده و جای خود را به " یک سازمان – دهها فناوری" سپرده است. اگر سیستم بانکی بخواهد براساس پیوند چندین فناوری شکل بگیرد؛ باید چشم خود را به روی همه پیشرفتها و نوآوری‌های تکنولوژیک، به ویژه در خارج از محیط تخصصی خود باز کند. آنها را با فناوریهای در حال استفاده خود پیوند داده و محصولات نوآورانه را روانه بازار کند.
ادغام فناوری‌ها
برخی اوقات تعصب بیش از اندازه نسبت به فعالیت‌های تخصصی در " تحقیق و توسعه" ، امکان ترکیب فناوری‌ها را نادیده می‌گیرد. این امر ناشی از دلایل پیچیده‌ای همچون بی‌اعتمادی سازمانها نسبت به نوآوری‌های خارجی، دوری جستن از آنچه در داخل سازمان ساخته نشده و بیزاری از دستاوردهای تحقیقاتی مشترک با دیگران می‌باشد. ادغام فناوری‌ها، از آن رو که به جای جایگزین کردن، ترکیب می‌کند، طرز تفکری متفاوت و مجموعه‌ای از حمایت‌های خاص مدیریت را می‌طلبد.
نوآوری نظام یافته( TRIZ) و کسب مزیت های رقابتی
برای سازمان‌هایی نظیر بانک، همیشه نیروهایی وجود دارند که مزیت‌های رقابتی بازار را تهدید می‌کنند. لذا مدیران علاقمند هستند که بدانند چگونه با این تهدیدات و فشارها مقابله کنند. معمولا" برای مقابله با چنین تهدیدهایی، استراتژی‌هایی به شرح زیر ارایه می گردد:
* رهبری بازار با داشتن کمترین هزینه
* استراتژی ارایه محصولات متفاوت و متنوع
* استراتژی ارایه محصولات خاص برای قسمت کوچکی از بازار
* استراتژی تلاش برای افزایش سهم بازار( که موجب رشد سازمان می‌شود)
* استراتژی همکاری با رقبا
* استراتژی نوآوری
* استراتژی بهبود عملیات
* استراتژی مشتری مداری
* استراتژی سرعت عمل بالا
* استراتژی ایجاد مرز )یعنی با ارایه محصولات خاص و خلاقانه اجازه ورود رقبا را به بازار خود ندهیم.)
* استراتژی حفظ مشتریان و تامین کنندگان قدیمی
* استراتژی افزایش هزینه مراجعه مشتری به رقیب ( ایجاد روشهایی که مشتری و یا تامین کننده را از رجوع به رقبا تنها برای مسایل مالی منصرف کند.)
در کنار این راهبردها، بسیاری از سازمانها و شرکت‌ها از TRIZ بعنوان یک ابزار برای تقویت مزیت‌های رقابتی بهره می‌برند. زیرا TRIZمی‌تواند کمک کند تا فضای خارج از تخصص کاری‌مان را نیز ببینیم؛ با راه‌حل‌های خوبی که در سایر تخصص‌ها وجود دارد آشنا شویم و از آنها برای حل مشکلاتمان الهام بگیریم.
TRIZ می‌تواند نشان دهد که بازار به کدام سمت می رود و چگونه می توانیم قبل از رقبا به آن برسیم؛ و نشان خواهد داد که چگونه محصول فعلی‌مان را بهبود دهیم، و تشخیص دهیم چه محصولات جدیدی وارد بازار می شوند که ممکن است محصول فعلی ما را منسوخ کنند .
تاریخچه پیدایش نوآوری نظام یافته (TRIZ)
نوآوری نظام یافته (TRIZ) در سال 1946 توسط یک دانشمند روسی بنام گنریش آلتشولر کشف شد. وی بیش از 400،000 ثبت اختراع را در زمینه‌های مختلف مهندسی مورد بررسی قرار داد. آلتشولر آن اختراعاتی را مطالعه کرد که مؤثرترین راه حل ها را داشتند. از اینجا توانست اصل مسلم خود را بیان کند : تکامل سیستم های مهندسی ، یک فرایند تصادفی نیست و تابع قوانین معینی است.
نوآوری نظام یافته (TRIZ) چیست؟
TRIZ یک جعبه سیاه نیست که همه راه‌حل‌ها را برایمان تهیه کند. TRIZ کمک می‌کند تا فکرمان را در نقاطی متمرکز کنیم که ممکن است راه‌حل یا ایده مناسب در آنجا باشد.
TRIZ فقط برای حل مشکلات نیست؛ بلکه شامل مهارتهایی است که برای سازمانها بسیار ضروری و اثر بخش است. TRIZ با کاهش هزینه‌ها و افزایش منافع، موجب بهبود سیستم‌های موجود می‌شود. TRIZ می‌تواند کمک کند تا بدانیم که چه می‌خواهیم و چگونه به آن دست یابیم. TRIZ می‌تواند به ما کمک کند تا از راهحلهایی که در ذهن‌‌مان هست پرده برداریم ، و راهحلهایی را بیابیم که هرگز از طریق معمول به آن دست نمی یافتیم. TRIZ می‌تواند همه را برای خلاق و نوآور بودن آموزش دهد. TRIZ می‌تواند به ما نشان دهد که بهتر است کدام یک از میلیونها ایده‌مان را دنبال کنیم .
دستیابی به راه حل ها از طریق الگوهای نوآوری
هنگام بررسی اسناد ثبت اختراع، آلتشولر دریافت که یک مسئله مشابه بصورت تناقضی خاص، بارها در نوآوری‌های مختلف و در فناوریهای گوناگون بروز می‌کند. این مسئله مخصوصاً وقتی که به حوزه فناوری خاصی محدود نباشیم مشهودتر است. وی همچنین دریافت بسیاری اتفاق افتاده که یک راه حل مشابه بارها و با فاصله زمانی طولانی بکار گرفته می‌شود. بنابراین اگر به طریقی بتوان راه حل‌های پایه‌ای را در دسترس نوآوران قرار داد، این فاصله‌های زمانی کاهش خواهند یافت. در نتیجه با مؤثرتر شدن فرایند نوآوری، فاصله زمانی بین پیشرفتها نیز کاهش یافته و مرز بین فناورهای مختلف شکسته خواهد شد.
دانش ایجاد شده توسط این راه‌حل‌ها را می‌توان به طریقی که در شکل زیر نشان داده شده سازماندهی کرد: نوآوران مسئله خود را با مسائل استاندارد مطابقت داده، سپس راه‌حل استاندارد مربوط به مسئله کلی را در مورد مسئله خاص خود به کار می‌برند.
با استفاده از چنین فرایندی، TRIZ آزمایش‌های لازمه را کاهش می‌دهد و مؤثرترین راه حل برای مسئله مورد نظر را که مستقل از سازمانی خاص است، ارائه می‌کند. روش سنتی ایجاد خلاقیت، تلاش برای پریدن از مسئله خاص به راه حلی خاص است. این در حالی است که راه بین مسئله خاص و راه‌حل خاص آن، راهی قابل تکرار نیست و تلاش‌های تصادفی بی پایانی برای یافتن آن لازم است. آن راهی که راه‌حل اصلی مسئله به نظر می آید، ممکن است با سالها آزمایش نیز فرد را به مقصد نرساند.
بکار بردن TRIZ در محیط‌های غیرفنی نظیر بانک
تغییر و تحولات گسترده و افزایش رقابت‌های اقتصادی باعث شده است تا شرکت‌ها و سازمانها ملزم به اتخاذ تصمیمات و سیاست‌های آینده‌نگرانه‌ای باشند. قطعا" تحقیق و توسعه خلاق نقشی اساسی در زمینه هوشمندی آنها بازی می‌کنند. به همین دلیل بسیاری از شرکت های بین المللی از TRIZ برای بهبود سیستم ها و حل خلاقانه مشکلات خود استفاده می کنند، که در شکل زیر به برخی از آنها اشاره شده است.
نتیجه‌گیری
امروزه محققین بدنبال استفاده از TRIZ در محیط‌های غیرفنی نظیر بانک‌ها می‌باشند و نمونه‌های بارزی همچون پروژه‌های کاربرد TRIZ در مدیریت اجتماعی، در مدیریت خدمات مشتریان، در مدیریت کیفیت، در مدیریت آموزشی و اداری، و در صنعت شیر مؤید اثربخشی تحقیقات آنان در حل مشکلات بخش‌های گوناگون صنعت می‌باشد.
ما نیز بعنوان بخشی از جامعه TRIZ ، بدنبال بکاربستن آن در محیط کاری خودمان می‌باشیم و امیدواریم با ورود این فناوری در محیط بانک، و صد البته با حمایت‌های مدیران لایق‌مان، گامی موثر در جهت تعالی و رشد بانک‌مان برداشته باشیم.
تهیه وتنظبم: منصور اسدی و علیرضا کریمی
